Trên thế giới, phát hành cổ phiếu ESOP thường được do các doanh nghiệp lớn phát hành. Đây là một loại cổ phiếu thưởng, qua đó doanh nghiệp có thể tri ân những đóng góp của của nhân viên góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.
Cổ phiếu ESOP là gì?
Cổ phiếu ESOP (Employee Stock Ownership Plan) là loại cổ phiếu được phát hành theo chương trình lựa chọn cho người lao động trong một công ty.
Cổ phiếu ESOP thường được doanh nghiệp phát hành với giá ưu đãi kèm theo một số chính sách đặc biệt. Tuy nhiên, đối với mỗi doanh nghiệp sẽ có tiêu chuẩn và quy trình khác nhau để đánh giá người lao động đủ điều kiện nhận cổ phiếu này. Thông thường, cổ phiếu ESOP bị hạn chế chuyển nhượng trong 1 năm.
Ví dụ: Công ty FPT trong năm 2021 phát hành cổ phiếu ESOP cho một số cán bộ nhân viên có Level 5 trở lên và một số nhân viên có thành tích nổi bật khác. Cụ thể, công ty sẽ bán toàn bộ cổ phiếu quỹ mua từ năm 2013 là 82.376 cổ phiếu với giá 10.000 đồng bằng với giá vốn của công ty.
Như đã biết, hiện nay cổ phiếu FPT đang giao dịch trên thị trường với giá 95.000 đồng/ cổ phiếu. Vậy, những công nhân viên được quyền mua cổ phiếu ESOP này với giá 10.000 đồng sẽ được hưởng lợi nhuận gần như gần gấp 10 lần ngay lập tức nếu tính theo giá thị trường lúc đó.
Một số công ty lớn như Công ty Cổ phần FPT (Cổ phiếu FPT), Công ty Cổ phần Thế giới di động (Cổ phiếu MWG) hay Công ty Cổ phần chứng khoán SSI (Cổ phiếu SSI) là những công ty thường có những chính sách phát hành cổ phiếu ESOP cho người lao động.
Đặc điểm của cổ phiếu ESOP
Những cổ đông nắm giữ cổ phiếu ESOP được quyền yêu cầu về thu nhập sau thuế, bao gồm lợi nhuận giữ lại nhằm tái đầu tư và phần cổ tức được công ty chi trả hàng năm. Trong trường hợp doanh nghiệp giải thể hoặc phá sản, việc sở hữu cổ phiếu thưởng sẽ giúp cổ đông có quyền yêu cầu các tài sản còn lại.
Cổ đông sở hữu cổ phiếu thưởng cũng có các quyền tương tự như các cổ đông phổ thông. Cụ thể, người lao động sở hữu cổ phiếu này có quyền tham gia biểu quyết mọi vấn đề diễn ra trong đại hội cũng như tham dự vào hội đồng cổ đông.
Trong trường hợp công ty phát hành thêm cổ phiếu, các cổ đông này có quyền mua trước cổ phiếu nhằm bảo vệ giá trị tài sản và quyền kiểm soát của chủ sở hữu. Bên cạnh đó, cũng có thể cổ đông sở hữu cổ phiếu thưởng sẽ được hưởng một số quyền lợi khác như: được bảo vệ giá cổ phiếu, được chuyển nhượng cổ phiếu…
Mục đích phát hành cổ phiếu ESOP
Như đã biết, cổ phiếu ESOP được công ty phát hành dành riêng cho đối tượng là nhân viên có nhiều cống hiến với công ty hoặc nhân viên lâu năm. Việc phát hành này được xem như một hình thức để thưởng cho một bộ phận nhân viên.
Mục đích phát hành cổ phiếu thưởng nhằm tăng sự gắn kết giữa doanh nghiệp và người lao động. Chính sách này cho phép người lao động được quyền sở hữu một phần tài sản của công ty. Từ đó, tăng tinh thần trách nhiệm với vị trí cũng như công việc mình gắn bó, xem sự phát triển của công ty như sự phát triển của bản thân.
Cổ phiếu này có thể được coi như một cách thay thế cho các khoản thưởng bằng tiền mặt hay quà tặng hiện vật. Người lao động sở hữu cổ phiếu ESOP sẽ được hưởng lợi nhuận từ các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp hay kinh doanh chênh lệch cổ phiếu cùng với các chính sách chia cổ tức hàng năm của doanh nghiệp.
Việc doanh nghiệp phát hành cổ phiếu ESOP cũng góp phần tạo thêm nguồn vốn mới cho doanh nghiệp. Là một giải pháp giúp doanh nghiệp tăng vốn điều lệ cũng như tạo ra dòng tiền cho việc xoay vòng vốn phục vụ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Lợi ích của cổ phiếu ESOP
- Đối với nhân viên công ty
Cổ phiếu thưởng được phát hành cho các nhân viên, cán bộ trong công ty với những chính sách ưu đãi. Nhằm tạo động lực và khích lệ tinh thần làm việc cho những người nhận ESOP.
Thông qua việc sở hữu cổ phiếu ESOP với mức giá ưu đãi, giá cổ phiếu trên thị trường tăng cao cùng với việc công ty làm ăn phát triển có thể làm cho nhân viên của công ty tăng thêm động lực để cống hiến. Bên cạnh đó, tinh thần trách nhiệm của nhân viên cũng được tăng lên khi là cổ đông và nắm giữ cổ phiếu của doanh nghiệp.
- Đối với doanh nghiệp
Hoạt động phát hành cổ phiếu thưởng giúp doanh nghiệp phần nào nâng cao được năng suất làm việc của nhân viên cũng như giữ chân được những nhân sự chất lượng. Bên cạnh đó, doanh nghiệp chỉ cần sử dụng nguồn lợi nhuận giữ lại để phát hành cổ phiếu thưởng mà không ảnh hưởng đến khoản chi tiền mặt.
Từ đó, có thể giữ lại nguồn tiền mặt của doanh nghiệp đáng kể để đáp ứng các nhu cầu trong việc mở rộng sản xuất kinh doanh. Ngoài ra, số lượng cổ phần tăng lên sẽ giúp doanh nghiệp gia tăng vốn điều lệ của công ty.
Có nên đầu tư vào cổ phiếu ESOP?
Hiện nay, cổ phiếu ESOP ngày càng phổ biến và được nhiều đơn vị doanh nghiệp đại chúng phát hành với giá trị tương đương với các cổ phiếu khác. Vì vậy, có rất nhiều nhà đầu tư đắn đo liệu có nên đầu tư vào loại cổ phiếu này hay không?.
Cổ phiếu ESOP được doanh nghiệp lên kế hoạch và công bố phát hành khi đã đáp ứng đủ các yêu cầu cũng như quy định về tiêu chuẩn mua cổ phiếu. Khi đó, các nhân viên của công ty sẽ trực tiếp mua cổ phiếu thưởng từ doanh nghiệp phát hành với một mức giá ưu đãi.
Tuỳ vào từng doanh nghiệp khác nhau mà có những chính sách quy định về việc chia cổ phiếu tự do chuyển nhượng hay hạn chế. Đối với các nhà đầu tư không phải là nhân viên công ty thì cổ phiếu thưởng không phải là sự lựa chọn tối ưu. Cổ phiếu thưởng chỉ được chuyển trong nội bộ mà không được phát hành ra bên ngoài theo các quy định của công ty phát hành cổ phiếu ESOP./.
