Quỹ đầu tư chứng khoán được xem là giải pháp đầu tư dành cho những người không có nhiều thời gian theo dõi và tìm hiểu thị trường. Quỹ đầu tư được quản lý bởi đơn vị uy tín trong lĩnh vực tài chính, tạo ra một kênh đầu tư an toàn, đáng tin cậy.
Quỹ đầu tư chứng khoán
Khoản 37 Điều 4 Luật Chứng khoán năm 2019 quy định:
“Quỹ đầu tư chứng khoán là quỹ hình thành từ vốn góp của nhà đầu tư với mục đích thu lợi nhuận từ việc đầu tư vào chứng khoán hoặc vào các tài sản khác, kể cả bất động sản, trong đó nhà đầu tư không có quyền kiểm soát hằng ngày đối với việc ra quyết định đầu tư của quỹ”.
Quỹ đầu tư huy động vốn từ nhà đầu tư sau đó đầu tư vào các loại tài sản khác và tuân thủ theo mục tiêu được xác định. Hiểu đơn giản, quỹ đầu tư là định chế tài chính trung gian phi ngân hàng có chức năng thu hút tiền nhàn rỗi từ các nguồn khác nhau để đầu tư vào các loại tiền tệ, cổ phiếu, trái phiếu hay các loại tài sản khác.
Quỹ đầu tư tài chính được xem là giải pháp đầu tư dành cho những người không có nhiều thời gian theo dõi và tìm hiểu thị trường. Những đối tượng này thường là những nhà đầu tư không có nhiều kiến thức về lĩnh vực tài chính, khả năng phân tích độc lập thấp và có độ nhạy cảm với thị trường không cao nhưng vẫn muốn đầu tư tài chính để kiếm thêm được nguồn thu nhập thụ động.
Công ty quản lý quỹ là đơn vị quản lý các quỹ đầu tư, hay các quỹ này chính là các sản phẩm – dịch vụ mà công ty quản lý quỹ cung cấp đến cho khách hàng. Quỹ đầu tư được quản lý bởi đơn vị uy tín trong lĩnh vực tài chính, tạo ra một kênh đầu tư an toàn, đáng tin cậy. Đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm sẽ sử dụng nguồn vốn đó để chọn kênh đầu tư phù hợp, mang đến nhiều lợi nhuận nhất.
Phân loại quỹ đầu tư chứng khoán
Quỹ đầu tư chứng khoán được phân chia thành nhiều loại khác nhau dựa theo nhu cầu của các nhà đầu tư. Cùng với sự phát triển của các loại hình quỹ đầu tư chứng khoán tại nước ngoài cũng phần nào ảnh hưởng đến các tiêu chí để phân loại các loại quỹ tại Việt Nam.
- Dựa vào cấu trúc vận động vốn
Căn cứ vào tính chất, quy mô và cách thức góp vốn mà quỹ đầu tư chứng khoán được chia làm 2 loại: dạng quỹ đóng và dạng quỹ mở.
- Quỹ đầu tư đóng
Quỹ đóng là quỹ đại chúng mà chứng chỉ quỹ đã chào bán ra công chúng chỉ một lần khi huy động vốn vào quỹ. Quỹ này sẽ không thực hiện việc mua lại cổ phiếu, trái phiếu hay chứng chỉ quỹ khi nhà đầu tư có nhu cầu muốn bán lại. Sau khi đã đóng quỹ, nghĩa là kết thúc quá trình huy động vốn, các chứng chỉ quỹ đã mua này sẽ được niêm yết trên thị trường chứng khoán.
- Quỹ đầu tư mở
Quỹ mở được thành lập với thời gian vô hạn. Sau khi phát hành đợt chứng chỉ quỹ đầu tiên ra ngoài, căn cứ vào giá trị tài sản ròng các giao dịch mua hay bán của nhà đầu tư được thực hiện định kỳ theo thời gian. Trong đó, giao dịch được thực hiện trực tiếp với các công ty quản lý quỹ.
Các quỹ mở cho phép bạn bán lại chứng chỉ quỹ cho công ty quản lý quỹ. Công ty quản lý quỹ này có nghĩa vụ phải mua lại các chứng chỉ quỹ theo giá trị ròng tại thời điểm giao dịch. Các chứng chỉ quỹ không được niêm yết trên thị trường chứng khoán và các giao dịch mua bán chứng chỉ quỹ được thực hiện trực tiếp giữa nhà đầu tư với các công ty quản lý quỹ.
- Dựa vào nguồn vốn huy động
Dựa vào sự khác nhau của nguồn vốn chúng ta cũng có phân loại các quỹ đầu tư hiện nay.
- Quỹ đầu tư công chúng
Quỹ công chúng là loại quỹ huy động vốn thông qua hình thức phát hành rộng rãi ra công chúng. Các nhà đầu tư tham gia có thể là các cá nhân hoặc pháp nhân. Thông thường, đa số sẽ là các nhà đầu tư cá nhân với mức đầu tư riêng lẻ.
Quỹ công chúng được thành lập với mục đích chính là nhắm đến các đối tượng nhà đầu tư nhỏ lẻ, đây được xem như phương tiện để giúp nhà đầu tư có thể giảm thiểu được những rủi ro gặp phải trong quá trình đầu tư. Bên cạnh đó, việc đầu tư vào quỹ công chúng cũng góp một phần lớn trong việc giúp nhà đầu tư đa dạng hóa các danh mục đầu tư. Việc tham gia quỹ này là giúp các nhà đầu tư có được thu nhập thụ động với lợi nhuận cao trong một khoảng thời gian nhất định.
- Quỹ đầu tư thành viên
Quỹ thành viên là loại quỹ thực hiện công ty Quản lý quỹ huy động vốn thông qua việc phát hành riêng lẻ chứng chỉ quỹ cho một nhóm các nhà đầu tư nhất định. Với quỹ này chỉ bao gồm thành viên là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp và số thành viên tham gia góp vốn được quy định từ 02 đến 99 thành viên. Chính vì các yêu cầu nhà đầu tư tham gia khá khắt khe nên tính thanh khoản của quỹ này sẽ thấp hơn so với quỹ công chúng.
Hiện nay tồn tại một số các loại quỹ đầu tư huy động vốn phổ biến trên thị trường tài chính như:
- Quỹ cổ phiếu.
- Quỹ đầu tư vào các loại trái phiếu và thu nhập.
- Quỹ đầu tư thị trường tiền tệ.
- Quỹ đầu tư hoán đổi giữa các danh mục (ETF).
- Quỹ đầu tư đặc thù sẽ thực hiện đầu tư tập trung đầu vào 1 hay 2 ngành.
- Dựa vào hình thức tổ chức
Chúng ta cũng có thể phân loại chứng chỉ quỹ bằng cách dựa vào hình thức tổ chức của quỹ.
- Quỹ đầu tư dạng hợp đồng
Là quỹ do công ty phát hành. Tổ chức này có nhiệm vụ huy động vốn và tiến hành các hoạt động đầu tư. Từ đó, các nhà đầu tư sẽ tiến hành ủy thác vốn của mình cho các công ty quản lý quỹ để công ty có thể sử dụng nguồn vốn đó để bắt đầu đầu tư và sinh lời. Nếu công ty quản lý QĐT sinh lời thì lợi ích này sẽ được chia cho các nhà đầu tư.
- Quỹ đầu tư dạng công ty
Là loại quỹ hoạt động tuân thủ quy định từ pháp luật và được hình thành dựa trên tư cách một pháp nhân. Nhà đầu tư sau khi góp vốn vào quỹ này sẽ trở thành một cổ đông. Những nhà đầu tư này sẽ có quyền bầu cử người uy tín để quản lý quỹ đồng thời có quyền kiểm soát cũng như can thiệp vào các hoạt động đầu tư của quỹ.
Cách thức hoạt động
Quỹ đầu tư được thành lập và quản lý bởi các công ty quản lý quỹ. Ngoài ra những công ty này cũng có nhiệm vụ xây dựng, thiết kế ý tưởng và vận hành để có thể cung cấp giải pháp đầu tư an toàn đến người dùng. Từ đó, giúp khách hàng giảm thiểu tối đa các rủi ro trong đầu tư. Quỹ đầu tư bao gồm các bước hoạt động chung như sau:
- Huy động vốn
Trước tiên, công ty quản lý quỹ sẽ huy động vốn đầu tư bằng cách phát hành các chứng chỉ quỹ ra thị trường. Sau đó, các nhà đầu tư tìm hiểu thông tin về quỹ đó và nếu cảm thấy phù hợp với mục tiêu đầu tư của bản thân sẽ tham gia bằng cách mua chứng chỉ quỹ. Khi sở hữu chứng chỉ quỹ, nhà đầu tư sẽ có quyền hưởng lợi trực tiếp từ chứng chỉ quỹ nhưng ngược lại không có quyền tác động đến hoạt động đầu tư của công ty quản lý quỹ đó.
- Đầu tư
Tại công ty quản lý quỹ đầu tư tồn tại đội ngũ các chuyên gia phân tích có kiến thức chuyên môn thuộc nhiều lĩnh vực tài chính khác nhau như: vàng, chứng khoán hay bất động sản… Qua các phân tích công ty có thể nhìn nhận được các danh mục đầu tư có tiềm năng sinh lời cao trong tương lai. Từ đó, xác định được đâu là sản phẩm mục tiêu để lên kế hoạch đầu tư cho công ty.
Tiếp theo, công ty quản lý chứng chỉ quỹ sẽ bắt đầu thực hiện phân bổ nguồn vốn đầu tư vào một số sản phẩm tài chính nhất định giúp mang đến cho công ty cũng như khách hàng lợi nhuận đầu tư tối ưu nhất.
- Định giá chứng chỉ quỹ, phát hành và mua lại
Khi đến kỳ hạn của chứng chỉ quỹ, công ty quản lý quỹ sẽ tiến hành việc định giá trị của các chứng chỉ quỹ, được xác định theo công thức:
Giá chứng chỉ quỹ = Tổng giá trị tài sản ròng của quỹ (NAV)/ Tổng số chứng chỉ quỹ đã phát hành (CCQ)
Trong đó:
- Nếu đó là quỹ đóng: Giá của chứng chỉ quỹ sẽ tùy thuộc vào mức cung cầu trên thị trường tương tự như đối với giá các loại cổ phiếu.
- Nếu đó là quỹ mở: Giá của các chứng chỉ quỹ sẽ được tính bằng theo công thức như trên (NAV/CCQ) và kèm theo phí giao dịch. Vậy, đối với các loại quỹ mở thì công ty quản lý có nghĩa vụ thu mua lại chứng chỉ quỹ nếu nhà đầu tư có nhu cầu bán lại./.
